Automatyczne defibrylatory zewnętrzne
Po wprowadzeniu na szeroką skalę automatycznych defibrylatorów zewnętrznych (AED), pojawiła się widoczna rozbieżność między szczytnym celem udzielenia pomocy za pomocą nowoczesnych osiągnięć technologicznych, a restrykcyjnymi definicjami systemów prawnych rozwiniętych społeczeństw. Koncepcja Programu Defibrylatorów Dostępnych Publicznie (PDA) miała na celu zwiększenie dostępności AED w miejscach publicznych, umożliwiając każdemu świadkowi nagłego zatrzymania krążenia podjęcie akcji resuscytacyjnej, co mogłoby przywrócić normalny rytm serca. Jednak aby skutecznie wykorzystać AED terapeutycznie, konieczne jest użycie urządzenia w jak najkrótszym czasie od wystąpienia pierwszych objawów zatrzymania krążenia. Ostatecznie, program ten skierowany jest głównie do przypadkowych świadków zdarzenia, którzy nie posiadają zazwyczaj wykształcenia medycznego (nie są lekarzami ani ratownikami medycznymi).
W przeszłości, polski system prawny w 2005 roku niejednoznacznie określał status prawny urządzeń typu AED oraz ich możliwość użycia przez przypadkowych świadków, co doprowadziło do licznych dyskusji i sporów dotyczących podstaw prawnych ich użycia. Część osób argumentowała, że zgodnie z ustawą o wyrobach medycznych, do użycia defibrylatora uprawniony jest jedynie personel medyczny, zwłaszcza lekarze.
Dzięki interwencji środowiska lekarskiego w kwestii uregulowania prawnych aspektów wykorzystania AED w Polsce, obecnie sytuacja wydaje się być bardziej klarowna. Warto zwrócić uwagę na przepisy zawarte w Ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz Ustawie o wyrobach medycznych, które przyczyniły się do właściwego uregulowania kwestii prawnych związanych z korzystaniem z AED.
Twoje działanie może być kluczem do ratowania zdrowia i życia.
Zapisz się na szkolenie z pierwszej pomocy i stań się bohaterem w każdej chwili!
Rola AED w pierwszej pomocy
Działania związane z wykonywaniem automatycznej defibrylacji zewnętrznej są uznawane przez środowisko medyczne za kluczowy składnik łańcucha przeżycia. Stanowią one integralną część działań pierwszej pomocy, podejmowanych przez świadków i przypadkowe osoby na miejscu zdarzenia. Niemniej jednak, zgodnie z Ustawą o Państwowym Ratownictwie Medycznym, pierwsza pomoc to ogół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w nagłym zagrożeniu zdrowotnym, wykonywanych przez osobę znajdującą się w miejscu zdarzenia, z możliwością korzystania z dostępnych na rynku wyrobów medycznych i produktów leczniczych.
Ustawa definiuje pierwszą pomoc jako sekwencję czynności wykonywanych przez osobę, której jedynym kryterium określenia jest lokalizacja w miejscu zdarzenia. Warto zaznaczyć, że ustawodawca nie wprowadza podziału osób uprawnionych do udzielenia pierwszej pomocy w zależności od posiadanych kwalifikacji czy wykształcenia. Zgodnie z art. 162 K.K., każdy świadek zdarzenia lub przypadkowa osoba powinna i może udzielić pierwszej pomocy. W dalszej części przepisu, ustawodawca precyzuje, że do udzielenia pomocy można wykorzystać wyroby medyczne i produkty lecznicze, pod warunkiem ich dopuszczenia do powszechnego obrotu.
Defibrylator automatyczny, ze względu na swoje specyficzne funkcje i automatyzm działań, z pewnością można zaklasyfikować jako produkt medyczny spełniający te kryteria. Wprowadzenie go w życie nie wymaga dodatkowych uprawnień, pozwoleń czy specjalistycznych kwalifikacji zgodnie z prawem. Zalecenia producentów, dotyczące umieszczania AED w miejscach publicznie dostępnych, jedynie potwierdzają powszechność obrotu i użytkowania tych urządzeń. Zgodnie z cytowanym fragmentem Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, każda osoba obecna w miejscu nagłego zagrożenia zdrowotnego innej osoby, takim jak nagłe zatrzymanie krążenia, ma prawo do skorzystania z AED bez względu na swoje kwalifikacje, w celu ratowania życia lub zdrowia zagrożonej osoby.
Uprawnienia i obowiązki ratowników w korzystaniu z AED
Osoby posiadające tytuł Ratownika zgodnie z przepisami Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym są uprawnione do korzystania z automatycznych defibrylatorów zewnętrznych. To uprawnienie wynika z ukończenia specjalistycznego szkolenia, zakończonego egzaminem, oraz potwierdzenia go odpowiednim zaświadczeniem. Warunki te są dokładnie opisane w rozporządzeniu Ministra Zdrowia dotyczącym kursu z kwalifikowanej pierwszej pomocy. Osoby te mogą używać AED do ratowania życia i zdrowia osób w nagłym zagrożeniu zdrowotnym na podstawie umiejętności stwierdzonych przez komisję egzaminacyjną. Program szkolenia obejmuje bezpieczną obsługę i defibrylację przy użyciu AED. Warto zauważyć, że umieszczenie zagadnień dotyczących obsługi AED w programie szkolenia nie tylko nadaje uprawnienia, ale również nakłada obowiązek użycia AED w sytuacjach, gdy jest dostępne. Szkolenie jest skierowane do pracowników systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego i jednostek współpracujących, a korzystanie z AED przez ratowników tych jednostek jest nie tylko uprawnieniem, ale także obowiązkiem zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi.
Rola i alternatywy automatycznych defibrylatorów zewnętrznych w świadczeniu opieki medycznej poza szpitalem
Sposób, w jaki personel medyczny korzysta z automatycznych defibrylatorów zewnętrznych, powinien być traktowany jako alternatywa do tradycyjnej defibrylacji manualnej. Z wyjątkiem sporadycznych sytuacji, gdzie osoba posiadająca wiedzę medyczną czy ratowniczą przypadkowo użyje AED, te urządzenia są głównie przeznaczone do użytku w placówkach medycznych w celach profilaktyki i zabezpieczenia przed potencjalnymi sytuacjami awaryjnymi. Przykłady obejmują zastosowanie AED w przychodniach, poradniach specjalistycznych i placówkach rehabilitacyjnych, które nie są codziennie narażone na sytuacje wymagające częstego stosowania procedur resuscytacyjnych. W tych miejscach medyczne czynności ratunkowe, zdefiniowane w Ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym, obejmują świadczenia opieki zdrowotnej udzielane w warunkach pozaszpitalnych w celu ratowania osób w nagłym zagrożeniu zdrowotnym. Warto zauważyć, że w tych placówkach często brakuje specjalistycznego personelu, takiego jak lekarz, ratownik medyczny czy wykwalifikowana pielęgniarka, zdolnych do pełnej procedury ALS przy użyciu manualnego defibrylatora. W takich sytuacjach AED staje się właściwą alternatywą, nie wykluczając późniejszego rozpoczęcia pełnej procedury ALS w przypadku dostępności odpowiedniego sprzętu, leków i personelu o odpowiednich kwalifikacjach, zgodnie z wymogami Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym.
Wykorzystanie automatycznych defibrylatorów zewnętrznych w codziennym życiu
Po przeanalizowaniu obecnych przepisów prawnych można śmiało stwierdzić, że nie istnieją żadne oficjalne przeszkody uniemożliwiające korzystanie z automatycznych defibrylatorów zewnętrznych w celu ratowania osób w nagłym zagrożeniu zdrowotnym. Dodatkowym mocnym argumentem przemawiającym za powszechnym użyciem tych urządzeń w codziennych sytuacjach jest możliwość ich “kierowania” przez osoby udzielające pomocy w trakcie działań ratunkowych. To nie tylko zwiększa skuteczność terapii, ale także istotnie zwiększa bezpieczeństwo prawne osoby udzielającej pomocy, minimalizując ryzyko popełnienia przez nią poważnych błędów w ocenie stanu pacjenta i podejmowanych działaniach. Mimo braku formalnych przeszkód prawnych w powszechnym dostępie do automatycznych defibrylatorów zewnętrznych, głównym wyzwaniem dla programu PAD (Public Access Defibrillators) pozostaje niska świadomość społeczna oraz nieuzasadniony strach przed używaniem tego rodzaju sprzętu medycznego.
W obecnych realiach prawnych trudno znaleźć jakiekolwiek racjonalne uzasadnienie dla sprzeciwiania się stosowaniu i upowszechnianiu automatycznych defibrylatorów zewnętrznych, a ich rola w procesie leczenia pacjentów z zatrzymaniem krążenia może być kluczowa, nie do przecenienia.