Rodzaje ran
Zależnie od rodzaju obrażenia, wyróżnia się rany tętnicze, żylne czy powierzchowne. Istnieje wiele podziałów tych ran, jednak w kontekście pierwszej pomocy kluczowe jest zatrzymanie krwawienia i utrzymanie czystości w okolicach rany.
W przypadku ran tętniczych, łatwo jest określić miejsce krwawienia, podczas gdy w przypadku ran żylniczych może to być trudniejsze. Często osoby udzielające pierwszej pomocy przeceniają środki ratunkowe w stosunku do ilości krwi utraconej przez poszkodowanego. Przeciętny dorosły mężczyzna posiada około 5 litrów krwi w organizmie, więc utrata pół litra krwi nie zawsze stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia. Jednakże, krwawienia o objętości od 100 do 200 ml są najczęstsze w miejscach pracy, w domu i na ulicy. Gdy krew jest widoczna na twardym podłożu o kontrastowym kolorze, osoby udzielające pomocy mogą przeszacować ilość utraconej krwi. Dlatego istotne jest dokładne oszacowanie ilości krwi oraz intensywności krwawienia przez osobę udzielającą pomocy.
Twoje działanie może być kluczem do ratowania zdrowia i życia.
Zapisz się na szkolenie z pierwszej pomocy i stań się bohaterem w każdej chwili!
Gazik jałowy
W zależności od intensywności krwawienia, w przypadku obrażeń tętniczych oraz żylnych, należy odpowiednio dobrać środki opatrunkowe. Prostym rozwiązaniem jest użycie standardowego gazika jałowego, dostępnego w różnych rozmiarach w aptekach, lub gazy jałowej składanej w kilku warstwach, aby utworzyć jałowy kompres o wysokiej zdolności chłonnej. Ważne jest, aby kompres był wyjmowany z opakowania w warunkach sterylności, z zachowaniem czystości. Osoba udzielająca pomocy powinna nosić jednorazowe rękawiczki i unikać bezpośredniego kontaktu z krwią, dotykając jedynie wierzchnią stronę opatrunku. Strona w kontakcie bezpośrednim z raną powinna pozostać jałowa. Kompres należy umieścić na ranie, a następnie opatrzyć standardową opaską elastyczną, dostępną w aptekach lub placówkach medycznych. Ten rodzaj opatrunku, nazywany opatrunkiem chłonnym, nie wywiera ucisku na miejsce ranienia i nie zmniejsza krwawienia, lecz absorbuje wydzielającą się krew. Zapewnia również izolację miejsca ranienia przed zanieczyszczeniem. Jest szczególnie przydatny w przypadku urazów głowy i okolic twarzowych czaszki, gdzie ucisk na uszkodzone tkanki oraz potencjalne ryzyko pogłębienia złamań kości czaszki są niewskazane.
Opatrunek uciskowy
Następnym opatrunkiem jest opatrunek uciskowy (czasem mylony z opaską uciskową). Polega on na umieszczeniu tego samego jałowego kompresu, co w przypadku opatrunku chłonnego, ale po jego umiejscowieniu bezpośrednio na ranie, wywiera się ucisk ręką, który zwęża naczynia krwionośne, co pomaga zmniejszyć krwawienie. Celem opatrunku uciskowego jest kontrola krwawienia w miejscu zranienia (bez zatrzymywania krążenia w całej kończynie!). Ucisk może być wywierany manualnie przez ratownika podczas nakładania opatrunku, przez pacjenta, a także za pomocą zwiniętej rolki bandaża. W ten sposób uciskane miejsce powinno ograniczyć krwawienie i zostać ochronione przed ponownym zabrudzeniem. Jeśli takie opatrunki nie przynoszą rezultatu i krwawienie nadal występuje, należy usunąć wcześniej nałożony opatrunek i spróbować ponownie. Jeśli brakuje elastycznego bandaża lub ucisk nie jest wystarczający, można użyć innego przedmiotu o odpowiednim kształcie, zachowując przy tym warunki sterylności.
Opaska uciskowa
W przypadku wypadku w miejscu pracy, który może stanowić podstawę do wszczęcia postępowania karnej lub cywilnego z powodu ewentualnego zaniedbania w organizacji systemu pierwszej pomocy, organy wymiaru sprawiedliwości, nieposiadające specjalistycznej wiedzy w tej dziedzinie, korzystają z opinii biegłych. Wyznaczeni przez sąd eksperci oceniają retrospektywnie, w odniesieniu do zaistniałego wypadku, czy poziom przygotowania systemu ewakuacji, łączności, zwłaszcza pierwszej pomocy, był wystarczający do zapewnienia właściwej opieki pracownikom w sytuacjach zagrażających życiu lub zdrowiu. Opinia biegłych, jak w każdym postępowaniu sądowym, powinna opierać się na przepisach prawa oraz specjalistycznej wiedzy, obejmującej dziedziny medycyny, techniki i organizacji.
W kontekście tego zagadnienia, organy wymiaru sprawiedliwości kierują pytanie do biegłych, analogiczne do tego, które pracodawca musi sobie postawić, starając się spełnić obowiązek zapewnienia odpowiedniej liczby punktów pierwszej pomocy oraz dostosowanego szkolenia do poziomu występujących zagrożeń. Brzmi ono: Jaki zakres szkolenia i wyposażenia byłby adekwatny do prawidłowego przygotowania systemu pierwszej pomocy? Odpowiedź na to pytanie, z uwagi na specyfikę zagrożeń w różnych zakładach pracy i branżach, może się różnić. Kluczowym kryterium może być prawidłowe wyposażenie i przeszkolenie pracowników w zakresie pierwszej pomocy, zapewniające, że poszkodowany na terenie zakładu nie zostanie pozbawiony dostępu do właściwie udzielonych działań ratowniczych do momentu przybycia zespołu ratownictwa medycznego.
Ta zasada pozostaje ważna, zakładając obiektywną możliwość udzielenia pomocy lub przeprowadzenia ewakuacji na terenie zakładu. Przy orzekaniu w sprawach wymiaru sprawiedliwości można to zobaczyć na przykładzie przeszłych przypadków. W przypadku braku obiektywnego dostępu do poszkodowanego, wynikającego z wypadku, nie można przypisać odpowiedzialności prawnej za zaniedbanie w organizacji systemu pierwszej pomocy. Przykładem może być postępowanie po wypadku w Kopalni Węgla Kamiennego Halemba z 21 listopada 2006 r. Wówczas, zgodnie z ekspertyzami, doszło do wybuchu metanu i eksplozji pyłu węglowego, w wyniku których zginęło 23 górników. Postępowanie ujawniło naruszenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, co skutkowało aktami oskarżenia wobec osób odpowiedzialnych za zapewnienie właściwego poziomu bezpieczeństwa. Zarzuty dotyczyły głównie nieumyślnego spowodowania śmierci podczas prac górniczych, a nieprawidłowego prowadzenia działań ratunkowych po wystąpieniu zagrożenia. W tym przypadku zarzuty te były bezzasadne, ponieważ akcja ratunkowa została przeprowadzona zgodnie z procedurami, a brak dostępu do poszkodowanego wynikał z obiektywnych przyczyn.
Niestety, ta zasada nie zawsze jest łatwo zastosowana, jak w przypadku wypadków na wysokich kondygnacjach budynków lub obszernych halach montażowo-remontowych. W jednym z przypadków na budowie w Poznaniu (2013 r.) doszło do upadku z wysokości, gdzie pracownik spadł na elementy stalowego zbrojenia, niepokrytego betonem, znajdujące się na wystającej części kondygnacji. Wieszając między stalowymi prętami, krwawił z uszkodzonych naczyń krwionośnych. Pomimo wezwania zespołu ratownictwa medycznego, czas dostępu do niego wyniósł 18 minut, co było zbyt długim okresem, by uratować życie. Przyczyną śmierci były krwawienie i kompresja klatki piersiowej, obie sytuacje można było skutecznie zażegnać przy właściwej pierwszej pomocy. Brak dostępu do poszkodowanego w tym przypadku nie mógł być usprawiedliwiony, a pracodawca zaniedbał właściwe przeszkolenie personelu w zakresie pierwszej pomocy. W myśl zamiarów ustawodawcy, zakres szkolenia i wyposażenia powinien być dostosowany do poziomu zagrożeń, co oznacza, że pracodawca powinien zapewnić szkolenie i umiejętności odpowiadające specyfice wykonywanej pracy. Przykładowo, personel pracujący na wysokości powinien być szkolony w zasadach prowadzenia akcji ratunkowej na tej wysokości, nawet jeśli przekracza to zakres standardowej pierwszej pomocy. Z uwagi na skomplikowany charakter szkolenia związanego z pracami wysokościowymi oraz ratownictwem z użyciem technik wysokościowych, ten wymóg dotyczy głównie pracowników odpowiedzialnych za pierwszą pomoc. W przypadku osób zajmujących się inwestycjami kubaturowymi, konieczne jest szkolenie związane z ewakuacją przy użyciu deski ortopedycznej, noszy transportowych i stabilizacji kręgosłupa, ze względu na najczęstsze urazy w tej branży. W zależności od specyfiki pracy, zakres szkolenia i wyposażenia będzie bardziej zaawansowany w trudnych warunkach, co wymaga dodatkowej uwagi ze strony pracodawcy.
Prowadzimy szkolenia w tych miastach
W przypadku ran z ciałami obcymi, kluczową zasadą udzielania pomocy jest unikanie usunięcia obcego ciała z miejsca zranienia. Istotne jest, aby je stabilizować odpowiednim opatrunkiem, aby nie pogłębiać urazów i nie zwiększać krwawienia. Usunięcie ciała obcego może prowadzić do nasilenia krwotoku lub pogłębienia obrażeń. W każdym przypadku ciało obce powinno być stabilizowane, z wyjątkiem sytuacji, gdy uniemożliwia ono prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
W przypadku amputacji konieczne jest zabezpieczenie zarówno pozostającej części ciała, jak i amputowanego fragmentu. Stabilizacja miejsca zranienia po stronie pacjenta polega na założeniu opatrunku uciskowego lub chłonącego w zależności od potrzeb. Należy być gotowym na ewentualną replantację amputowanego fragmentu i zabezpieczyć go szczelnie i suchym workiem foliowym, chłodząc go lodem. Wszystkie te działania należy podjąć jak najszybciej i dostarczyć amputowany fragment do szpitala wraz z pacjentem, szczególnie ważne jest odnotowanie czasu amputacji.
Podczas udzielania pomocy przy krwotokach i ranach należy zadbać o bezpieczeństwo ratownika. W miejscu pracy powinien być dostępny zestaw ratunkowy z pełnym wyposażeniem, włączając w to rękawiczki lateksowe lub wykonane z innych bezpiecznych materiałów oraz okulary ochronne.